Меморативный ландшафт: опыт методологической рефлексии

Abstract

Меморативный ландшафт – род культурного ландшафта (в терминах Б. Родомана и В. Каганского), относящийся к «сфере» памяти. Концептуализация опирается на ряд близких идей о ландшафте знания, культурной памяти, коммеморативном ландшафте, ландшафте памяти и т. п. Выделены методологические принципы концепции меморативного ландшафта и критерии его структурирования: по характеру связи меморизации с местом, по типу носителя и каналу коммуникации, по композиции и тематике, по доступности и видимости, а также по масштабам. Взаимодействие различных масштабов в меморативном ландшафте анализируется в мультискалярной оптике на примере арт-резиденции VI Уральской индустриальной биеннале современного искусства в поселке Сокол близ г. Снежинска.

Krajobraz pamięci to rodzaj krajobrazu kulturowego (w ujęciu B. Rodomana i V. Kaganskiego), związanego ze „sferą pamięci”. Jego koncepcja opiera się na szeregu podobnych wyobrażeń dotyczących: a) krajobrazu wiedzy W. Matthiazena, dziedziczenia teorii Bourdieu na temat habitusu, kapitału i przestrzeni, b) krajobrazu pamięci kulturowej E. Krasilnikowej, eksploracji miejsc pamięci (cmentarzy, muzea, pomniki) i praktyki pokrewne, c) krajobrazu upamiętniającego wypracowanego w badaniach nad pamięcią niewolnictwa i innymi aspektami historii USA (Gundaker, 2001; Alderman, Dwyer, 2014) oraz d) krajobrazu pamięci (Olik 2012: 54 / Reichel, 1995). Pejzaż pamięci splata osobiste i rodzinne wspomnienia, które przenikają przestrzeń w ramach oficjalnej toponimii, pomników, muzeów i archiwów, wystaw i wycieczek. Interakcja różnych typów aktorów i dyskursów w pejzażu pamięci analizowana jest w optyce skali makro na przykładzie rezydencji artystycznej VI Uralskiego Biennale Sztuki Współczesnej Przemysłowej we wsi Sokół koło Śnieżyńska.

Memorative landscape is a type of cultural landscape (in the terms of B.Rodoman and V. Kagansky) related to the ‘sphere’ of memory. This notion is based on the cluster of similar concepts such as knowledge landscape, cultural memory, memorative landscape, landscape of memory. Methodological principles for the conceptualization of memorative landscape are proposed as well as criteria for its classification such as the relations between place and memorization, the types of memory bearer and communication channels, thematic and compositional character, the availability and visibility, and the scale. The interactions of different scales within the memorative landscape are analyzed by applying the multi-scalar optics. This approach is illustrated by the case of the art residence of the 6th Ural Industrial Biennial of Modern Art in settlement Sokol near the town of Snezhinsk.