Archiwum społeczne Dawny Zakrzówek i okolice oraz izba Pamivci i Tradycji Regionalnej w Zakrzówku jako instytucje pamięci

Abstract

Целью статьи является представление двух институтов памяти, существующих на территории гмины Закшувек (повят Красник, Люблинское воеводство). «Старый Закшувек и окрестности» – это общественный архив, созданный в июле 2017 г. C декабря 2020 г. он находится в составе общественного архива при Центре общественной архивистики в Варшаве. Архив собирает фотографии и документы, связанные с гминой Закшувек в ее прежних и нынешних территориальных границах, а также сообщения и воспоминания людей, связанных с этим местом. В публикациях на сайтах и в статьях в прессе архив сообщает о людях, связанных с гминой и о произошедших здесь исторических событиях. Кроме того, архив занимается сбором письменных свидетельств о прошлом и звукозаписей. У архива еще нет собственного места, но в будущем предполагается организация музея, цели которого будут совпадать с заявленными при создании архива. Палата региональной традиции в Закшувеке была основана в 1995 г. Вместе с учениками лицея удалось создать музейную комнату, где они принимали участие в живых уроках по истории. Среди экспонатов – предметы повседневного обихода, религиозного культа, документы, материалы по истории евреев. С закрытием лицея возникла угроза утраты коллекции. Летом 2018 г. местом размещения Палаты стал старый пресвитерий в церкви в Закшувеке, где были устроены три выставочных зала, посвященных этнографии, религии, нумизматике, военному делу и повседневной жизни. Также планируется подготовить комнату, посвященную истории средней школы в Закшувеке.

Celem artykułu jest przedstawienie dwóch instytucji pamięci działających na terenie gminy Zakrzówek w powiecie kraśnickim i województwie lubelskim, które zajmują się kultywowaniem pamięci i mikrohistorią tej niewielkiej społeczności. Dawny Zakrzówek i okolice to założone archiwum społeczne działające od lipca 2017 roku. Od grudnia 2020 znalazło się w bazie archiwów społecznych prowadzonej przez Centrum Archiwistyki Społecznej w Warszawie. Archiwum gromadzi fotografie i dokumenty związane z gminą Zakrzówek w dawnych i obecnych granicach terytorialnych, a także relacje i wspomnienia osób żyjących na tym terenie. Poprzez wpisy na stronie i artykuły w prasie lokalnej archiwum przypomina postacie związane z nasza gminą i historyczne wydarzenia, które miały miejsce na terenie gminy Zakrzówek. Archiwum obecnie nie posiada własnej siedziby, ale czynione są starania aby stało się nią przyszłe muzeum komplementarne swoimi celami statutowymi z archiwum społecznym. Izba Pamięci i Tradycji Regionalnej w Zakrzówku powstała w 1995 roku z inicjatywy nauczycielki historii w miejscowym Liceum Ogólnokształcącym Pani Wiesławy Sochal. Wspólnie z uczniami liceum udało się stworzyć izbę muzealną, gdzie uczniowie mogli uczestniczyć w żywych lekcjach historii. Wśród eksponatów należy wymienić przedmioty codziennego użytku, militaria, dewocjonalia czy judaika oraz dokumenty. Wraz z likwidacją Liceum Ogólnokształcącego pojawiła się groźba rozproszenia zbiorów. W 2018 roku stowarzyszenie U Źródła rozpoczęło starania o wyłączenie Izby Pamięci jako osobnej instytucji pod jego nadzorem oraz poszukiwania nowej siedziby. Latem 2018 roku siedzibą Izby stała się stara plebania przy kościele w Zakrzówku, gdzie urządzono 3 sale ekspozycyjne poświęcone etnografii, dewocjonaliom, numizmatyce i militariom czy życiu codziennemu. W planach jest także przygotowanie Sali poświęconej historii Liceum Ogólnokształcącego w Zakrzówku.

The article describes two institutions of memory in gmina Zakrzówek (Kraśnik County, Lublin Voivodeship). ‘Old Zakrzówek and its Surroundings’ is a public archive established in July 2017. Since December 2020, this archive has been affiliated with the Centre of Public Archiving in Warsaw. The Archive holds a collection of photographs and documents related to gmina Zakrzówek in its former or current territorial boundaries as well as narratives of its inhabitants. The Archive publishes stories of these people and information about the history of Zakrzówek online and in press. Moreover, the Archive collects written accounts of the past and audio-records. The Archive does not have a place of its own yet but in future it is planned to organize a museum to host the Archive’s collection and present it to the public. The second institution that the article focuses on is the Chamber of Memory and Regional Traditions, which was established in Zakrzówek in 1995. The Chamber originated as a museum room at a local lyceum and was used to teach history to the lyceum’s students. The Chamber’s exhibits include everyday things, religious objects, documents and Jewish history materials. After the lyceum was closed, however, measures had to be taken to protect the collection against potential damage or loss. In the summer of 2018, the collection was moved to the presbytery of a local church – now the Chamber occupies three exhibition rooms devoted to ethnography, religion, numismatics, military history and everyday life. It is also planned to open one more room devoted to the history of secondary school in Zakrzówek.