День Победы: динамика коммеморативных практик в ирбитской районной газете «Восход» в 1960–1980-е гг.

Abstract

В советское время районная газета – это важный государственный/социальный институт конструирования идентичности местного сообщества. В СССР с середины шестидесятых годов набирает силу государственная установка на увековечение памяти о Великой Отечественной войне, и на местную прессу возлагаются функции сохранения локальной памяти. В статье вводится понятие субъекта памяти и рассматриваются институциальные и неиституциональные группы субъектов памяти на страницах газеты. В зависимости от субъекта памяти обнаруживается разделение коммеморативных практик о войне: практики, поддерживающие героизацию войны и практики, опирающиеся на смыслы утраты и ценности жизни каждого человека. Материалом исследования выступают публикации в ирбитской газете «Восход» с 1963 по 1985 г., посвященные празднованию Дня Победы.

W czasach sowieckich gazeta miejska była ważną instytucją państwową/społeczną dla budowania tożsamości społeczności lokalnej. W ZSRR od połowy lat sześćdziesiątych nabiera rozpędu państwowa polityka utrwalania pamięci o Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej, a funkcje utrwalania pamięci lokalnej powierza się lokalnej prasie. Materiałem badań są publikacje w gazecie irbickiej „Woschod” z lat 1964–1989 poświęcone obchodom Dnia Zwycięstwa. Gazeta rejestruje zewnętrzne miejskie mechanizmy polityki pamięci: nazywanie ulic na cześć bohaterów wojny; adsłanianie pomników; działania irbickiego oddziału archiwów państwowych w zakresie poszukiwań zaginio-nych w czasie wojny; wystawy muzealne itp. Jednocześnie gazeta kształtuje się i utrwala praktykę poruszania tematu wojny w przestrzeni publicznej. W pracy została przedstawiona systematyzacja publikacji o wojnie oraz refleksja na temat konstrukcji i zmian w prezentacji pamięci wojennej w lokalnej prasie.

In the Soviet period, a local district paper was an important state/social institution for constructing local identity. The study focuses on the newspaper Voskhod published in the Ural town of Irbit, in particular this newspaper’s articles devoted to the Victory Day celebrations between 1963 and 1985. Since the mid-1960s, Soviet politics of memory aimed to immortalize the country’s victory in the Great Patriotic War, and the local press was meant to preserve the memory of the war. The article discusses the notion of an agent of memory and describes institutional and non-institutional groups of agents of memory as reflected in the newspaper’s publications. Depending on the type of the agent of memory, war commemoration could take different forms: there were practices contributing to the glorification of the war and practices centred around the value of life and the loss of life.